Ultimate magazine theme for WordPress.

Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa

Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa, Osmanlı'nın büyük devlet adamlarından birisidir.

0 201

Doğum Tarihi: 1330, Sivrihisar
Ölüm Tarihi: 22 Ocak 1387, Serez

Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa Karamanoğulları beyliğine bağlı olan Sivrihisar kazasının Çendere köyünde doğmuştur. İznik Medresesi müderrislerinden Taceddin Kurdi’nin kızı ile evlenmiştir. Bu evlilik ile Ahi Teşkilatı liderlerinden olan Şeyh Edebali ile bacanak olmuştur. Aynı zamanda Osmanlı Beyliği’nin kurucusu olan Osman Gazi’yle de akrabalık kurmuştur.

Ahi teşkilatı sayesinde ilmiye sınıfında hızla yükselen Hayreddin Paşa, uzun yıllar Bilecik, İznik ve Bursa’da kadılık yapmıştır. I. Murad’ın 1362 yılında padişah olmasıyla kazaskerlik görevine getirilmiştir. Bu dönemde Orhan Bey, yaya ve müsellim teşkilatını kurarak düzenli bir askeri birlik oluşturmuştur. Yaya ve müsellim teşkilatı Osmanlı fetihlerinde önemli bir etken olmuştur. 1372 yılında vezirlik makamına getirildi. Hayreddin Paşa Osmanlı Devleti tarihinde en uzun süre vezirlik yapan kişi olmuştur.

Ayrıca Yeniçeri Ocağı’nın ve devşirme sisteminin de kuruculuğunu yapmıştır. Bu dönemde Karamanlı Kara Rüstem’in uyarısı ve Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa’nın padişaha arz etmesi üzerine maliye teşkilatı kurulmuştur. Batı Trakya fütuhatı sırasında, vezirlikle birlikte ordu komutanlığı görevini de yürütmüştür. Bu kendisinden sonra gelen Osmanlı baş vezirlerinin hem idari ve hem askeri işlerle sorumlu olmaları sonucunu doğurmuştur.

Kara Halil Hayreddin Paşa Gümülcine, İskeçe, Zihne, Kavala, Drama ve Serez şehirlerinin Osmanlı Devleti tarafından ele geçirilmesinde büyük rol oynamıştır. 1374’te Bizans İmparatoru Ioannes’in oğlu Selanik Valisi Manuel üzerine gönderilmiştir. Daha sonra Selanik, Manastır ve Ohri şehirlerini ele geçirmiştir.

Arnavut prensleri arasındaki mücadeleler sırasında Osmanlı ordusu ile 1386’da Kroya ve İşkodra’ya kadar ilerlemiştir. Fakat Sultan I. Murad Anadolu’ya gecip Karamanoğlu Alaeddin Bey üzerine sefere çıkmaya karar verince Arnavutluk’ta ilerleme sona erdirildi. I. Murat’ın seferi sırasında Rumeli sınırlarını korumak amacıyla bu bölgede bırakıldı. Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa, 2 Ocak 1387 tarihinde Serez’de vefat etti.

Osmanlı Devleti’nin vezirliğine büyük oğlu Çandarlı Ali Paşa getirildi. Cenazesi İznik’e getirilerek Osmaneli Kapısı dışındaki bir yere defnedildi. Mezarına daha sonra bir türbe yapıldı. Türbe 1922 yılında Yunan ordusu tarafından tahrip edildi. Sonradan aynı aileden gelen Nuh Neciyüddin Bey bu türbeyi tamir ettirdi. Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa’nın Ali, İlyas ve İbrahim adında üç çocuğu vardı. Bunlardan Ali Paşa 1387-1406 döneminde, İbrahim Paşa 1421-1429 döneminde veziriazam olmuştur. İlyas Paşa ise beylerbeyiliğe kadar yükselmiştir.

Eserleri

Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa birçok eser inşa ettirmiştir. 1378 yılında İznik’te bir külliye yapımına başlanmıştır. Bu eser ölümünden sonra oğlu Çandarlı Ali Paşa tarafından tamamlanmıştır. Günümüzde bu külliyeden sadece Yeşilcami bulunmaktadır ve bu eser ilk devir Osmanlı mimarisinin ayakta duran tek örneğidir. Külliyeye dahil olan Dârülhadis adlı medrese ve imaret harap olmuştur.

1385 yılında Serez’de Kurşunlu Camii’ni yaptırmıştır. Bu camii Serez kalesinin güneybatısında Aşağı Çarşı mahallesindedir. 1720 yılında çıkan bir yangın bu caminin harap olmasına neden olmuştur. 20 yıl sonra II. Mahmud Kurşunlu Camii restore ettirip üzerine yeni bir kitabe koydurmuştur. Yine Serez’de Kurşunlu Camii yakınlarındaki ”Eskihamam” da Halil Hayreddin Paşa’nın eseridir. Bu camii ve hamam için 19 köy vakfedilmiştir ve 16. yüzyıl ortalarında bu vakfın yıllık geliri 197,676 akçeye ulaşmıştı.

1385 adli kitabesine gore Gelibolu’da bulunan Eskicami veya Sultan Camii Halil Hayreddin Paşa tarafından yaptırılmıştır. Fakat bu camiinin Orhan Gazi’nin oğlu Süleyman Paşa tarafından yaptırıldığı iddiası yaygındır.

Osmanlı Devleti’nin ilk devrinde yetişen tefsir, lugat, edebiyat ve tıp alimi Cemaleddin Aksarayi kaleme aldığı “Zemahşerî’nin el-Keşşâf” adlı tefsiri üzerine olan haşiyesini Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa’ya ithaf etmiştir.

Kaynak Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa kimdir?
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku